دندان عضوی آسیب پذیر در دهان است که می تواند تحت تاثیر عواملی همچون باکتری ها و عفونت قرار بگیرد. «در دهان هر فرد بطور طبيعي انواع و اقسام ميكروب ها وجود دارد ولي همه ميكروب هاي موجود در دهان پوسيدگي را به وجود نمي آورند» در واقع این ما هستیم که با عدم مراقبت درست از دندان ها و رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، به باکتری ها و میکروب ها این فرصت را می دهیم که در دندان ما بیماری هایی نظیر پوسیدگی ایجاد کنند. پوسیدگی دندان یکی از بیماری های شایع دندان است که در دنیا افراد زیادی در طول زندگی خود به آن مبتلا می شوند. برای پوسیدگی دندان درمان هایی وجود دارد که آن را تبدیل به یکی از بیماری های ساده در دندانپزشکی می کند. در این مقاله قرار است به این موضوع بپردازیم که میکروب های ایجاد کننده پوسیدگی دندان چه هستند چگونه می توان با آنها مقابله کرد.
پلاک میکروبی چیست؟
«وقتي مدتي دندان تميز نشود. ميكروب ها در روي دندان لايه اي را تشكيل مي دهند كه پلاك ميكروبي نام دارد. پلاك ميكروبي لايه نرم و غليظي است كه از مقدار زيادي باكتريهاي مختلف و سلولهاي موجود در در دهان تشكيل مي شود و چنان بر سطح دندان مي چسبد كه به آساني با آب شسته نمي شود. هر چه زمان بيشتر مي گذرد، انواع مختلفي از ميكروب ها وارد پلاك ميكروبي مي شوند و بيماري زايي آن را بيشتر مي كنند.
ذكر اين نكته لازم است كه پلاك ميكروبي با رسوب نرم سفيدي كه روي دندان مي نشيند و قابل ديدن مي باشد، متفاوت است. اين رسوبات سفيد رنگ به آساني با آب شسته مي شود ولي پلاك ميكروبي قابل ديدن نيست و بي رنگ است.
پلاك ميكروبي در صورتي قابل مشاهده است كه آن را با مواد رنگي مخصوصي رنگ كنيم. براي نشان دادن پلاك ميكروبي از قرص هاي رنگي كه قرص آشكار كننده پلاك ميكروبي نام دارد استفاده مي شود. براي از بين بردن پلاك ميكروبي بايد با دقت و حوصله دندان را مسواك كرد.
پلاك ميكروبي چندين كار در دهان انجام مي دهد:
۱. وقتي پلاك روي دندان تشكيل مي گردد، رنگ طبيعي و شفاف دندان عوض مي شود.
۲. پلاك سبب پوسيدگي دندان مي شود.
۳. پلاك باعث بيماري لثه و ساير بافت هاي نگهدارنده دندان مي شود.
۴. پلاك تبديل به جرم سخت اطراف دندان مي گردد»
باکتری ها چگونه به دندان آسیب رسانده و پوسیدگی ایجاد می کنند؟
برای اینکه دندان بپوسد عوامل مختلفی از جمله باکتری، پلاک و تارتار دخیل هستند. باکتری هایی که در پلاک وجود دارند با تغذیه از غذاها و نوشیدنی ها نوعی اسید تولید کرده و اینگونه به بافت دندان ها آسیب وارد می کنند. تولید این اسیدها دقیقاً بعد از خوردن مواد غذایی شروع می شود به همین خاطر است که توصیه می شود پس از وعده های غذایی مسواک زده شود. زدن مسواک از تغذیه پلاک ها از باقیمانده غذاهای میان دندان جلوگیری می کند و با این کار پوسیدگی دندان ایجاد نخواهد شد همچنین کشیدن نخ دندان نیز برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ضروری است.
باکتری استرب توکوکموتانس، اصلی ترین باکتری برای ایجاد پوسیدگی دندان هاست. این باکتری در تمام نواحی دهان حضور دارد و دارای ۲۵ نوع است کار این باکتری به این صورت است که سکروز را تخمیر و اسید لاکتیک تولید می کند و با این کار مینای دندان را مورد آسیب قرار می دهد که با راه هایی می توان از رشد آن پیشگیری کرد.
چگونه از رشد باکتری هایی که پوسیدگی دندان را ایجاد می کنند جلوگیری کنیم؟
محافظت از دندان ها در برابر باکتری ها کار چندان پیچیده ای نیست کافیست چند مورد ساده را رعایت کنید تا از رشد باکتری ها در دهان پیشگیری شود با این اعمال ساده دیگر باکتری ها و میکروب های ایجاد کننده پوسیدگی دندان قادر به تخریب دندان های شما نخواهند بود در ادامه به بیان این روش ها خواهیم پرداخت.
استفاده از فلوراید
دندان هایی که مینایشان ضعیف است در برابر باکتری ها و اسیدهایی که تولید می کنند آسیب پذیرتر هستند. به همین خاطر یکی از راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان تقویت مینای دندان است. برای این کار می توانید از خمیر دندان های حاوی فلوراید استفاده کنید چرا که فلوراید باعث تقویت مینای دندان می شود
مسواک زدن
توصیه بر این است که حداقل روزی دو مرتبه دندان ها را مسواک بزنید. این کار تاثیر ویژه ای بر از بین بردن پلاک های مضر و پیشگیری از تولید اسید توسط باکتری ها دارد. در واقع مسواک زدن برای پاک کردن باقی مانده غذا از روی دندان هاست. برای دندان به نوع مسواک و خمیر دندانی که برای این کار انتخاب می کنید دقت داشته باشید چرا که در نتیجه مسواک زدن شما تاثیر می گذارند.
کشیدن نخ دندان
کشیدن نخ دندان راهی تکمیلی در کنار مسواک زدن برای از بین بردن باقیمانده غذاها بین دندان هاست در واقع مسواک نمی تواند به تنهایی باکتری هایی که بین دندان ها حبس شده اند را از بین ببرد و این کار با استفاده از نخ دندان امکان پذیر است. به عقیده دندانپزشک ها پیش از خواب و زمانی که قرار نیست دیگر چیزی میل کنید بهترین موقع برای کشیدن نخ دندان است.
تغذیه سالم
داشتن یک رژیم غذایی سالم نیز برای از بین بردن باکتری ها کاربردی است. به عنوان مثال قندهای تصفیه شده نظیر کربوهیدرات ها به کاهش باکتری های عامل پوسیدگی دندان و بیماری های لثه کمک می کند. بهتر است تنقلالات نوشیدنی های شیرین را با پنیر، ماست و کره طبیعی بادوم زمینی جایگزین کنید این مسئله به کاهش حملات اسیدی در دندان ها منجر خواهد شد.
روش های درمان پوسیدگی دندان
برای درمان بوسیدگی دندان روش های مختلفی وجود دارد. درمان با فلوراید، پر کردن دندان، درمان کانال ریشه یا همان عصب کشی و کشیدن دندان راه هایی هستند که برای درمان پوسیدگی به کار می روند. انتخاب یکی از این راه ها برای درمان پوسیدگی دندان به شدت پوسیدگی و شرایط دهان و دندان بیمار بستگی دارد. در ادامه به طور مختصر هر کدام از این شیوه ها را شرح خواهیم داد.
درمان با فلوراید
درمان فلوراید زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که پوسیدگی هنوز خیلی گسترده نشده و می توان با ترمیم مینای دندان آن را کنترل کرد. فلوراید ماده ای است که به ترمیم مینای دندان کمک می کند و به صورت مایع، ژل، فوم یا لاک روی دندان برای درمان پوسیدگی به کار می رود.
پر کردن دندان
از اصلی ترین درمان های پوسیدگی دندان پر کردن دندان است. این درمان زمانی استفاده می شود که پوسیدگی از حالت اولیه خود پیشرفت کرده باشد. رزین کامپوزیت چینی آمالگام دندان معروف ترین ماده هایی هستند که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرند.
عصب کشی دندان
اگر عفونت به پالپ دندان رسیده باشد که یکی از لایه های عمیق آن است، درد شدیدی برای بیمار به همراه خواهد داشت. در این حالت برای درمان پوسیدگی از عصب کشی دندان یا درمان کانال ریشه استفاده می شود. عصب کشی دندان یکی از بهترین روش ها برای حفظ دندان هایی است که پوسیدگی به عمق آنها نفوذ کرده است چرا که می توان با استفاده از آن دندان طبیعی را ضمن پاکسازی حفظ کرد.
کشیدن دندان
گاهی پوسیدگی در دندان ها بسیار عمیق است و نمی توان با روش های ذکر شده به درمان آن پرداخت. در این زمان لازم است کشیدن دندان مد نظر قرار بگیرد و پس از آن با یکی از روش های جایگزینی نظیر بریج دندان یا ایمپلنت دندان، جایگزین شود.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم به خوبی درباره میکروب های مولد پوسیدگی دندان صحبت کنیم. این نکته مهم است که با محافظت و مراقبت از دندان ها می توان جلوی مشکلات پردرد و پرهزینه دهان و دندان را گرفت. اگر باز هم سوالی درباره باکتری ها و میکروب های در داخل دهان دارید می توانید در بخش کامنت ها از ما بپرسید.