دندان شیری، نوعی دندان است که در دوران کودکی و جوانی در دهان افراد بروز می‌کند و با گذر زمان و تکمیل فرآیند تعویض دندان به تدریج جای خود را به دندان های دائمی می‌دهند. این دندان ها نقشی بسیار مهم در رشد و توسعه صحیح دهان و دندان های بزرگسالان دارند. نقش دندان های شیری برای کودک بسیار حائز اهمیت است. آنها ابتدا در فرآیند خوردن و آغاز سلسله مراتب تغذیه و رشد استفاده می شوند. علاوه بر این، نقش جهت و درست کردن مرحله اولیه تلفیق زبان و تشکیل صداهای صحیح را نیز دارند. در طول رشد کودک، دندان های شیری وظیفه تسهیل و پیشبرد فرآیند تعویض دندان را برعهده دارند. طبیعتاً با آغاز تعویض دندان، دندان های شیری به تدریج ریشه‌اشان در دهان کودک ها را از دست می دهند و در نهایت جایگزین دندان های دائمی می شوند. در کل، دندان های شیری به عنوان یک مسئله مهم در رشد دهان و دندان ها و همچنین تصحیح شکل کف دهان و تلفیقات زبانی اهمیت زیادی دارند. بنابراین، مراقبت درست از این دندان ها و انجام بازرسی های روتین در دوران کودکی بسیار حائز اهمیت است تا رشد و تکامل سالم دهان و دندان های بزرگسالان تضمین شود.
اهمیت حفظ دندان های شیری
حفظ دندانهای شیری برای کودکان بسیار مهم است زیرا دندانهای شیری نقشی بسیار حیاتی در جهت رشد و توسعه صحیح دندانهای دائمی برعهده دارند. دندانهای شیری کودکان علاوه بر ظاهر و زیبایی، در عملکرد مهمی نیز دخیل هستند. یکی از اصول مهم برای حفظ دندانهای شیری کودک ، رعایت بهداشت دهان و دندان است. رعایت دقیق این اصول جهت جلوگیری از بروز عفونت ها و آفات دهان و همچنین ازدست دادن زودهنگام دندان‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. استفاده منظم از مسواک و ماده پاک کننده مناسب، برنامه‌ریزی برای لبه دندانهای شیری، مراجعات منظم به دندانپزشک، و توجه به نحوه تغذیه صحیح، اقداماتی هستند که می‌توانند به حفظ دندانهای شیری و پیشگیری از مشکلات دندانی در دوران جوانی کودک کمک کنند. به این ترتیب، اهمیت حفظ دندانهای شیری در دوران کودکی نمی‌تواند نادیده گرفته شود. همچنین لازم به ذکر است که همانطور که اهمیت حفظ دندانهای شیری برجسته است، نگهداری صحیح و مداوم از دندانهای دائمی نیز بسیار ضروری می‌باشد.
از وظایف مهم و اختصاصی دندانهای شیری
از وظایف مهم و اختصاصی دندان های شیری برای سلامتی و رشد صحیح کودکان نمی‌توان چشم پوشی کرد. دندان های شیری، از نظر عملکردی و ظاهری نقش بسیار مهمی در سلامت دهان و فک‌های کودکان دارند. این دندان‌ها، وظایف مهمی مانند کمک به تصحیح تلفظ، حاشیه سازی برای دندان های دائمی و پله رشد فک است. از وظایف مهم دندان های شیری می‌توان به حفظ فضای کافی مورد نیاز برای دندان های دائمی، ایجاد هضم صحیح غذا، معرفی بهداشت دهان به کودکان و آموزش بهداشت دهان و اصلاح رژیم غذایی اشاره کرد. همچنین، دندان های شیری عوامل حفاظتی مهمی برای فک ها و ساختارهای دهانی کودکان هستند، زیرا با حفظ فضای سالم بین دندان ها، فک ها را از تضررهای ممکن محافظت می‌کنند و در عین حال فک ها را برای رشد صحیح آماده می‌کنند. با درک این وظایف، مسئولیت حمایت و مراقبت از دندان های شیری به دوش والدین می‌اندازد تا فرآیند رشد و توسعه صحیح دهان و فک کودکان را تضمین کنند.
تغذیه و پوسیدگی دندانی در کودکان
تغذیه و پوسیدگی دندانی در کودکان دو عامل مرهون به هم هستند. در واقع، تغذیه ضروری است برای سلامتی دندانهای کودکان اما اغلب تغذیه غلط و نادرست باعث ضعف سلامت دندانهای کودکان می‌شود و پوسیدگی دندان را نیز بر جای می‌گذارد. با افزایش مصرف غذاهای غنی از قند و اسید، شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های گازدار، خطر ابتلا به پوسیدگی دندان در کودکان بسیار بالا می‌شود. برای پرهیز از این رفتارهای ناسالم می‌توان به مصرف میوه و سبزیجات، جای نوشابه و آب گازدار و مصرف شیر و فراورده‌های لبنی به جای شیرینی و بیسکوئیت توصیه شود.همچنین نوشیدن آب برای دندان‌ها مفید است. کودکانی که از ماست،شیر، پنیر و دیگر مواد لبنی استفاده می‌کنند، معمولاً رویای دندانهای سالمی دارند. بنابراین، مصرف منظم مواد لبنی می‌تواند به سلامت دندانهای کودکان کمک شایانی کند.
نکات قابل توجه:
- به فاصله هر4 تا6 ماه جهت بررسی وضعیت دندانهای کودک به دندانپزشک مراجعه شود.
- از خوردن شیرینی و شکلات خودداری شود و در صورت استفاده پس از هر بار میل کردن بهتر است دهان با اب شستشو داده شود.
- دقت شود دندانهای شیری نبایستی زودتر از رویش دندان دائمی زیرین کشیده شوند.
- برای کودکان از مسواک های مخصوص کودکان و خمیر دندان مناسب اطفال استفاده شود
ترمیم و درمان دندان شیری
ترمیم و درمان دندان های شیری یکی از مواردی است که به صورت مستقیم به سلامت دندان های کودکان و نوجوانان مربوط می شود. این نوع درمان، با انجام عملیاتی به منظور ترمیم دندان های پوسیده، شکسته یا خراشیده، دندان های شیری کودکان بازسازی می شود و از تلف شدن این دندان ها جلوگیری می کند. اگر چه دندان های شیری موقتی هستند اما نقش مهمی در رشد و تکامل دندان های دائمی دارند. عدم اهمیت دادن به درمان دندان های شیری می تواند به مشکلاتی مانند ناهنجاری در دندان های دائمی، عفونت های زمینه ای، سخت شدن عملیات درمانی و حتی از دست رفتن دندان های دائمی منجر شود. لذا توصیه می شود که والدین به منظور حفظ سلامت دندان های فرزندان خود، همواره به ازمایش های دندانی، تعمیر کاشت ها و دندان پزشکی دندان های شیری مراجعه کنند. از عوامل موثر در جلوگیری از بروز مشکلات دندانی کودکان، شامل مصرف غذاهای سالم، انجام بهداشت دهان، استفاده از خمیر دندان هایی با فلوراید و انجام ارتودنسی به منظور استقرار درست دندان های دائمی می باشد.
بهترین زمان مناسب برای مراجعه به دندانپزشک کودکان چه موقع است؟
اولین مراجعه کودک به دندانپزشک کودکان باید همزمان با دندان درآوردن انجام شود. دندانپزشک از 6 ماهگی تا یک سالگی با معاینه لثه و دندان راهنمایی های لازم را برای حفظ و پیشگیری از پوسیدگی به والدین می دهد. به خاطر داشته باشید که باید هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کنید تا سلامت عمومی دندان های خود را بررسی کنید.