ترمیم دندان، یک روش اصلاحی در زمینه دندانپزشکی است که برای توصیف بازسازی ساختار دندان‌هایی که از دست رفته یا آسیب دیده‌اند، استفاده می‌شود. این ترمیم‌ها به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شوند. ترمیم‌های مستقیم، کارهایی هستند که در داخل دهان انجام می‌شوند، مانند پر کردن دندان. از طرفی، ترمیم‌های غیرمستقیم، در خارج از دهان انجام می‌شوند و سپس به روش جداگانه بر روی دندان یا ساختار دندان قرار می‌گیرند، مانند روکش کردن یا تاج گذاری دندان. انتخاب روش مناسب برای بیمار بستگی به مسئله‌ای دارد که با آن روبرو است، اما نیازهای شخصی نیز ممکن است در تصمیم‌گیری تأثیرگذار باشد.
از دست دادن دندان نه تنها از دید زیبا بودن مشکلی نیست، بلکه ممکن است عواقب جدی برای سلامت دهان، دندان، و حتی سلامت کلی شما داشته باشد. از دست رفتن دندان‌ها می‌تواند باعث دشواری در خوردن غذا و صحبت کردن شود، همچنین ممکن است باعث تضعیف عضلات صورت و کشیده شدن گونه‌ها به سمت داخل شود. به علاوه، از دست دادن دندان‌ها می‌تواند منجر به ضعیف شدن فک نیز بشود. در صورتی که دندان‌هایتان را از دست داده‌اید، بهتر است به پزشک دندانپزشکی مراجعه کرده و در مورد گزینه‌های درمانی پیش رو با او مشورت کنید. پزشکان در کلینیک دکتر زهرا شمسایی بهترین روشهای ترمیم دندان را ارائه می‌دهند. از اشعه ایکس پانوراما نیز می‌توان برای تشخیص مشکلات دندانی و برنامه‌ریزی برای درمان آن‌ها، از جمله ایمپلنت دندان، استفاده کرد. هرچند برخی افراد نگرانی در مورد ایمنی استفاده از اشعه ایکس دارند، اما در واقع با رعایت اقدامات احتیاطی صحیح، استفاده از آن بسیار ایمن است.
انواع روشهای ترمیم دندان
ترمیم مستقیم دندان
در ترمیم مستقیم دندان، همه مراحل درون دهان انجام می‌شود و تکمیل می‌گردد. این روش، که معمولاً به عنوان پرکردن دندان شناخته می‌شود، شامل قرار دادن یک ماده نرم و انعطاف‌پذیر در یک حفره آماده و تمیز است. سپس این ماده سفت و سخت می‌شود تا ساختار (و گاهی اوقات ظاهر) دندان آسیب‌دیده ترمیم شود. در ادامه به 3 نوع مواد اشاره می‌شود:
آمالگام نقره، ترکیبی از ۵۰ درصد جیوه و ۵۰ درصد نقره، قلع، روی و مس است. از مزایای آمالگام نقره می‌توان به هزینه کم، نصب آسان، و استحکام و دوام فوق‌العاده‌اش اشاره کرد. اما از جهت زیبایی، این ماده چندان جذاب نیست و ممکن است مستعد انبساط و انقباض باشد. این انبساط و یا انقباض ممکن است باعث شکسته شدن دندان، گیر افتادن مواد غذایی و باکتری‌ها، و در نتیجه پوسیدگی دندان شود. همچنین، استفاده از جیوه در این ماده باعث اختلاف نظرهایی شده است.
پرکننده‌های کامپوزیت از رزین‌های مصنوعی ساخته شده‌اند و به دلیل تواناییشان در تطابق با سایر دندان بسیار محبوب هستند. با این حال، این نوع از مواد به مراتب گران‌تر از آمالگام نقره بوده و دارای دوام کمتری هستند، بنابراین هر پنج سال باید تعویض شوند.
گلاس آینومر، از نوع دیگری از پرکننده‌ها است که از ترکیب پودر گلاس سیلیکات و پلی‌آکریلیک اسید ساخته می‌شود تا یک ماده سخت و کرم رنگ شکل گیرد. این نوع پرکننده‌ها نسبتاً ضعیف هستند و اغلب بر روی دندانهای کودکان و سطوح دندانهای تازه سر درآورده استفاده می‌شوند. از مزایای آن می‌توان به قیمت متوسط، عدم تغییر شکل و یا انقباض اشاره کرد. همچنین، گلاس آینومر حاوی ترکیبات آزاد‌کننده فلوراید است که می‌توانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند.
شکل دیگری از ترمیم مستقیم دندان، باندینگ مستقیم دندان است. در این روش، از یک ماده پیوند‌دهنده مانند بتونه برای ترمیم ترک‌ها، تغییر شکل مجدد دندان‌ها و یا کاهش شکاف بین دندان‌ها استفاده می‌شود. ماده باندینگ به گونه‌ای طراحی و رنگ‌بندی می‌شود تا بیشترین زیبایی را برای دندان داشته باشد و سپس با دستگاه لایت کیور در داخل دهان خشک می‌شود.
عصب کشی
عصب کشی (جراحی عصب دندان): احتمالاً یکی از ترسناکترین روشهای ترمیم دندان، عصب‌کشی دندان است. در این روش، به منظور از بین بردن هرگونه پوسیدگی در داخل ریشه دندان، یک حفره درون دندان ایجاد می‌شود. این روش درمانی زمانی استفاده می‌شود که پوسیدگی دندان به اندازه‌ای شدید باشد که دیگر امکان پر کردن آن وجود نداشته باشد. همچنین، حفظ دندان طبیعی بسیار حائز اهمیت است، بنابراین برای حفظ آن، عصب‌کشی انجام می‌شود. ایمپلنت دندان به عنوان گزینه‌ای خوب شناخته می‌شود، اما هیچ چیزی نمی‌تواند جای دندان واقعی و طبیعی انسان را بگیرد. البته امروزه با وجود مواد بی‌حس کننده، لازم نیست از عصب‌کشی دندان بترسید. در واقع، با استفاده از مواد بی‌حس کننده، فرد هیچ تفاوتی بین پر کردن و عصب‌کشی دندان احساس نمی‌کند.
ترمیم غیر مستقیم دندان
در ترمیم غیر مستقیم دندان، فرآیند ترمیم خارج از دهان انجام می‌شود. این نوع ترمیم شامل روکش کردن، تاج گذاری دندان، بریج، ایمپلنت، اینلی و آنلی دندان می‌شود. برخی ممکن است دندانهای مصنوعی را نیز به عنوان یک شکل از ترمیم غیر مستقیم دندان در نظر بگیرند، اما در واقع، ترمیم غیر مستقیم دندان به شکل ثابت و دائمی یا نیمه دائمی صورت می‌گیرد و شامل دندانهای مصنوعی که قابل جابجایی نیستند.
به دلیل نیاز به کارهای اضافی مانند تصحیح دندان، آماده‌سازی دندان، ساخت و روکش موقت، بریج یا تاج دندان، هزینه‌ی این روش بالا می‌رود. اما از مزایای ترمیم غیر مستقیم دندان می‌توان به افزایش زیبایی ظاهری دندان‌ها اشاره کرد. همچنین، در صورتی که آسیب دیدگی دندان شدید یا گسترده باشد، راه حلی پایدارتر و بادوام‌تر ارائه می‌دهند. گزینه‌های رایج ترمیم دندان به روش غیر مستقیم عبارتند از:
تاج دندان
تاج دندان یک پوشش است که به شکل دندان قرار می‌گیرد، یا به اباتمنت یا پایه ایمپلنت متصل می‌شود. موارد استفاده از تاج دندان عبارتند از:
- ترمیم دندانهای شکسته یا آسیب‌دیده
- تقویت دندانهای ضعیف شده
- در مواردی که امکان پر کردن دندان وجود نداشته باشد
- برای بهبود زیبایی
- تقویت مهر و موم دندان ( فیشور سیلانت ) پس از عصب‌کشی
تاج دندان می‌تواند از انواع مختلف مواد تهیه شود، از جمله پرسلن و آلیاژهای مختلف فلز. هزینه تاج دندان به مواد سازنده آن بستگی دارد.
بریج دندان
پل دندانی یک نوع پروتز است که شکاف بین دو دندان را “پل” می‌کند. این نوع پل‌های دندانی انواع مختلفی دارند، اما رایج‌ترین نوع آن، پل ثابت است که شامل یک تاج در یک یا دو طرف پونتیک (دندان مصنوعی) است. تاج بر روی دندانهای کناری قرار می‌گیرد و جایگزینی قطعی برای آنهاست. یکی از مشکلات و عوارض جانبی این نوع پل، نیاز به تراشیدن دندانهای مجاور (با وجود سالم بودن) برای قرارگیری تاج است.
ایمپلنت
ایمپلنتهای دندان جایگزینی برای دندانهای از دست رفته هستند و این نوع ایمپلنت‌ها شامل ایمپلنتهای استاندارد و ایمپلنتهای All-on-4 می‌شود.
ایمپلنتهای All-on-4 برای جایگزینی کل قوس دهان و یا کل دندانهای فرد، نسبت به ایمپلنتهای جداگانه برای تک تک دندان‌ها، بسیار مقرون به صرفه‌تر هستند. در این نوع ایمپلنت‌ها، “تمام” دندان‌ها را می‌توان روی “4 پایه” ایمپلنت دندانی سوار کرد و از حفظ قوس دهان اطمینان حاصل کرد.
اگرچه ایمپلنتهای دندان بهترین روش برای جایگزینی دندانهای از دست رفته هستند، اما هزینه‌ی آن‌ها بسیار گران است. به همین دلیل ممکن است بهتر باشد به دنبال راه‌هایی ارزان‌تر از کاشت ایمپلنت دندان بگردید. اگر در چنین فکری هستید، بهتر است تا آخرین قسمت این مقاله را بخوانید و با دیگر راه‌های ترمیم دندان آشنا شوید که ارزان‌تر از ایمپلنت هستند.
گاهی ممکن است که دندانپزشک به شما توصیه کند که دندان‌هایتان را ایمپلنت کنید، اما شما استخوان کافی در فک فوقانی خود برای پشتیبانی از کاشت دندان نداشته باشید. در این موارد، دندانپزشک به شما پیشنهاد می‌دهد که از لیفت سینوس استفاده کنید. لیفت سینوس یک عمل جراحی است که استخوان را به فک فوقانی پیوند می‌زند. غشای سینوسی باید کمی فک بالا را به سمت بالا بکشد و فضای کافی برای اضافه کردن استخوان فراهم کند.
اینلی و آنلی دندان
اینلی یک نوع پر کردگی دندان محسوب می‌شود با این تفاوت که در ساخت آن‌ها از مواد سخت مانند کامپوزیت‌های پرسلین، طلا و یا رزین استفاده می‌شود به جای مواد نرم و منعطف. سپس، اینلی ساخته می‌شود که از ظاهر دندان طبیعی تقلید می‌کند و در جای خود سفت می‌شود. اینلی‌ها نسبت به پر کردن دندان کمتر در معرض کوچک شدن هستند و معمولاً زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که پوسیدگی یا شکستگی دندان زیاد باشد.
آنلی شکلی مشمول‌تر از اینلی است. آنلی به جای ترمیم یک ناحیه شکسته و یا پوسیده شده دندان، هر تکه از دندان شکسته شده را ترمیم می‌کند. آنلی دندان با تاج دندان تفاوت دارد زیرا در آنلی تنها بخشی از دندان ترمیم می‌شود و کاری با کل دندان ندارد.
نتیجه گیری
ترمیم دندان امری بسیار حیاتی است که به افراد کمک می‌کند تا سلامت دهان و دندانهای خود را حفظ کنند. این فرآیند، می‌تواند از دست دادن دندان‌ها به دلیل پوسیدگی، شکستگی یا عوامل دیگر جلوگیری کند. انواع مختلفی از ترمیم‌ها وجود دارد که شامل ترمیم مستقیم و غیرمستقیم می‌شوند.
در ترمیم مستقیم دندان، کارها در داخل دهان انجام می‌شود، مانند پر کردن دندان با مواد مختلف مانند کامپوزیت. این روش‌ها به دلیل قابلیت تطابق با سایر دندان و امکان ایجاد زیبایی طبیعی، بسیار محبوب هستند.
در ترمیم غیرمستقیم دندان، ترمیم دندان خارج از دهان انجام می‌شود، مانند روکش کردن، تاج گذاری دندان، بریج، یا ایمپلنت. این روش‌ها برای مواردی که نیاز به ترمیم دائمی و با دوام دندان‌هاست، مناسب است.
به طور کلی، ترمیم دندان به افراد کمک می‌کند تا علاوه بر بهبود ظاهری دندان‌ها، عملکرد و سلامت دهان خود را نیز حفظ کنند. از طریق مشاوره با پزشک دندانپزشک، بهترین روش ترمیم برای مشکلات خاص خود را می‌توانید انتخاب کنید.