فلوراید تراپی یک روش فنی است که برای مقاومت در برابر پوسیدگی استفاده می‌شود. استفاده از فلوراید در کنترل و جلوگیری از پوسیدگی دندان، به ویژه در فضای بین دندانی، بسیار اهمیت دارد. این روش، به معنای استفاده موضعی از فلوراید به صورت دوره‌ای بر روی دندان‌های کودکان است، تا مقاومت آنها در برابر پوسیدگی افزایش یابد. در این روش، ابتدا دندان‌ها با برس و خمیر مخصوص تمیز می‌شوند و سپس فلوراید به صورت ژل یا وارنیش بر روی دندان‌ها مالیده می‌شود. سپس، کودک باید چند بار آب دهان خود را خالی کند، اما دهان نباید شسته شود و تا نیم ساعت بعد از آن، کودک باید هیچ چیزی نخورد یا ننوشد. توصیه می‌شود که فلوراید تراپی در مطب از سنی که همه دندان‌های شیری رویش یافته است (حدود ۳ سالگی) شروع شود و تا ۲ سال پس از رویش دندان‌های دائمی (حدود ۱۴ سالگی)، با نظر دندانپزشک هر ۳-۶ ماه یکبار ادامه یابد. همچنین، در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است برای کودکانی که در خطر ابتلا به پوسیدگی دندان هستند و بیش از شش سال دارند، استفاده از دهانشویه‌های فلوراید را در خانه توصیه کند.
فلوراید چیست؟
فلوراید، یک ماده معدنی است که به طور طبیعی در غذا و آب یافت می‌شود. فلوراید تراپی می‌تواند با تقویت مینای دندان و ترمیم سوراخ‌های ایجاد شده در آن با جایگزین کردن مواد معدنی از بین رفته، در طول زمان کمک کند. وقتی دندان‌های شما در معرض فلوراید قرار گیرد، مقاومت آنها در برابر اسید افزایش می‌یابد و این باعث کاهش احتمال پوسیدگی در آنها می‌شود.
مزیت اصلی فلوراید این است که می‌تواند از ایجاد پوسیدگی در دندان‌ها جلوگیری کند و حتی فرآیند فرسایش را معکوس کند. اگر پلاک بر روی دندان‌های شما تشکیل شده و مینای دندان را فرسوده کرده باشد، فلوراید تراپی می‌تواند با جایگزینی مواد معدنی مینای دندان، از فرسایش بیشتر جلوگیری کرده و به سالم باقی‌ماندن دندان‌ها کمک کند.
فلوراید تراپی، اگر نیاز به مراقبت‌های خاص دهانی داشته باشید، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. افرادی که از بریس‌های دندان استفاده می‌کنند، باید به صورت منظم از فلوراید تراپی برای پیشگیری از رشد و تجمع باکتری‌ها در زیر سیم‌های فلزی استفاده کنند. همچنین، افرادی که از رادیو درمانی برای درمان سرطان در ناحیه سر یا گردن استفاده می‌کنند، باید فلوراید تراپی را برای خود در اولویت قرار دهند، زیرا رادیو درمانی می‌تواند به غدد بزاقی دهان آسیب وارد کند و کاهش بزاق دهان می‌تواند احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
انواع مکمل های فلوراید
امروزه روش‌های گوناگونی برای افزایش سطح فلوراید در بدن وجود دارد. یکی از روش‌های رایج استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید برای مسواک زدن است. همچنین، می‌توانید ژل‌های فلوراید را خریداری و در خانه استفاده کنید. برای این کار، لازم است ژل را مستقیماً در دهان بر روی دندان‌ها قرار داده و برای چند دقیقه در محل باقی بماند. سپس می‌توان دهان را با آب شست و ژل فلوراید را از روی دندان‌ها پاک کرد. باید برای مدت ۳۰ دقیقه از خوردن یا آشامیدن خودداری شود. برخی از انواع ژل‌های فلوراید در داروخانه‌ها موجود است و معمولاً می‌توان از آنها به همراه خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کرد. در صورت نیاز به دوزهای قوی‌تر فلوراید، دندانپزشک می‌تواند ژل فلوراید مناسب را تجویز کند.
علاوه بر این، دندانپزشک ممکن است در طول معاینات منظم دهان و دندان شما از فلوراید تراپی استفاده کند. در طول درمان، دندانپزشک یک صفحه آغشته به فلوراید را به دهان شما وارد می‌کند و برای مدت چهار دقیقه در دهان باقی می‌ماند. سپس صفحه را از دهان خارج کرده و دهان را شستشو می‌دهد. برخی از دندانپزشکان از فوم‌ها یا قلموهای مخصوص برای تماس مستقیم فلوراید با دندان‌ها استفاده می‌کنند. در هر صورت، بیمار باید برای ۳۰ دقیقه پس از درمان از خوردن، آشامیدن یا سیگار کشیدن خودداری کند.
فلوراید تراپی برای کودکان
استفاده از فلوراید برای کودکان می‌تواند بسیار مفید باشد، اما ممکن است خطراتی همراه داشته باشد. دندانپزشکان از فلوراید تراپی در کودکان برای حفظ سلامت دندان‌های دائمی و کاهش خطر ایجاد پوسیدگی استفاده می‌کنند. با این حال، اگر کودکان بیش از حد به فلوراید معرض شوند، احتمال مواجهه آنها با مشکل فلوئوروز وجود دارد که باعث تغییر رنگ دندان‌ها به قهوه‌ای می‌شود و این می‌تواند خطر پوسیدگی دندان‌ها را افزایش دهد.
کودکان باید دو بار در روز از خمیر دندان حاوی فلوراید در خانه استفاده کنند، اما والدین باید نحوه مسواک‌زدن کودکان را نظارت کنند تا اطمینان حاصل شود که کودکان از مقدار زیادی از خمیر دندان استفاده نمی‌کنند. کودکان بزرگتر از دو سال باید از خمیر دندان به اندازه‌ی یک دانه نخود فرنگی در هر بار مسواک زدن استفاده کنند.
این موضوع به ویژه برای کودکان کوچک اهمیت دارد، زیرا آنها تمایل دارند خمیر دندان را بلعیده و نه از دهان خارج کنند. به همین دلیل کودکان زیر دو سال نباید خودشان مسواک بزنند. والدین باید از یک مسواک دارای موی نرم برای مسواک‌زدن دندان‌های کودکان خود با خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کرده و به آنها کمک کنند محتویات دهان خود را پس از مسواک زدن از دهان خارج کنند.
در برخی موارد، دندانپزشکان ممکن است به کودکان مکمل‌های فلوراید تجویز کنند. این تجویزات معمولاً برای کودکانی انجام می‌شود که در معرض خطر بالای پوسیدگی دندان هستند، مثلاً کودکانی که غذاهای شیرین زیادی مصرف می‌کنند یا کودکانی که در رژیم غذایی آنها فلوراید کافی وجود ندارد.
استفاده از مکمل‌های فلوراید باید به مقدار بسیار کم برای کودکان باشد، زیرا احتمال مواجهه با خطر مصرف زیاد فلوراید (اوردوز) وجود دارد. اگر کودک شما نیاز به مکمل‌های فلوراید دارد، حتماً اطمینان حاصل کنید که این مکمل‌ها از دسترس کودک دور هستند و هنگام مصرف آنها تمام دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های ارائه شده توسط دندانپزشک دقیقاً رعایت شود.
قبل از استفاده از هر محصولی حاوی فلوراید، مهم است با دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان صحبت کنید. این فرد تنها فردی است که اطلاعات کامل در مورد استفاده از مکمل‌های فلوراید دارد و می‌تواند بهترین نوع مکمل را برای استفاده شما یا کودکتان تجویز کند.
بسیاری از مطالعات نشان می‌دهد که فلوراید تراپی می‌تواند به کاهش خطر پوسیدگی دندان (بخصوص در کودکان) کمک موثری کند. از اهمیت این مسئله برای حفظ سلامت دندان‌ها و پیشگیری از ایجاد پوسیدگی دندان در سطح حداقل مطمئن شوید. اکثر افراد بزرگسال از دندان‌های خود با مسواک زدن دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مراقبت می‌کنند.
اما اگر شما نگرانی درباره میزان صحیح استفاده از فلوراید دارید، با دندانپزشک خود در این زمینه صحبت کنید. او می‌تواند شما را راهنمایی کند و مقدار مناسب مصرف مکمل‌های فلوراید را برای شما یا کودکتان مشخص کند.
فلوراید تراپی در افراد بزرگسال
فلوراید تراپی در افراد بزرگسال می‌تواند منجر به اثرات زیر شود:
- کاهش یا حذف حساسیت دندان‌ها ناشی از از بین رفتن مینای آنها
- کاهش خطر پوسیدگی دندان‌ها به دلیل خشکی دهان که در نتیجه مصرف داروهای خاص مانند داروهای فشار خون ایجاد می‌شود
- افزایش طول عمر روکش، پل، و پرکردگی دندان با تقویت ساختار ارتباطی بین ترمیم و بخش طبیعی باقیمانده از دندان
- کاهش ریسک پوسیدگی ریشه دندان در محل‌هایی که لثه دچار عقب‌رفتگی شده است
- حفظ تمامیت با جلوگیری از تشکیل مجدد پوسیدگی
- کمک به افرادی که تحت درمان برای بیماری لثه هستند یا قبلاً جراحی لثه انجام داده‌اند
- تقویت مینای دندان در برابر فرسایش و رفلکس اسیدی
- تقویت مواد معدنی از بین رفته مینای دندان ناشی از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی، گازدار، الکلی و سایر موارد مانند آن
عوارض و خطرات فلوراید تراپی
فلوراید تراپی، زمانی که به درستی اجرا شود، بی‌خطر است و نتایج مطلوبی برای بیمار به همراه دارد. اما همواره در حین انجام فلوراید تراپی، خطر مصرف بیش از حد فلوراید وجود دارد. امروزه، تمامی سیستم‌های آب رسانی روزانه به‌طور مداوم کنترل می‌شوند تا مقدار بی‌خطر فلوراید در آب شهری حفظ شود. همچنین، والدین باید استفاده از تمام محصولات حاوی فلوراید مانند خمیر دندان را در خانه زیر نظر داشته باشند و این محصولات را دور از دسترس کودکان نگه‌دارند.
در صورتی که کودکان بیش از حد فلوراید مصرف کنند، ممکن است با حالت تهوع مواجه شوند. همچنین، مصرف بیش از حد فلوراید ممکن است باعث ایجاد لکه‌های سفید بر روی مینا در مرحله رشد دندان‌ها شود که هنگام کامل شدن رشد دندان‌ها در دهان قابل مشاهده خواهند بود. در صورت داشتن نگرانی درباره این مشکلات، می‌توانید با یک دندانپزشک حرفه‌ای مشورت کنید، زیرا او محصولات حاوی فلوراید مناسب برای مصرف کودک را به شما پیشنهاد خواهد داد.
مقدارسمی مصرف فلوراید بر اساس وزن فرد تعیین می‌شود. به عنوان مثال، دوز سمی فلوراید برای یک کودک ۸ ساله با وزن ۴۵ پوند برابر با ۶۵۵ میلی‌گرم است. این در حالی است که در یک لیوان آب ۸ اونسی معمولاً ۰.۲۵ میلی‌گرم فلوراید وجود دارد. همچنین، مقدار عادی خمیر دندان که برای مسواک زدن استفاده می‌شود، حاوی ۰.۲۴ میلی‌گرم فلوراید است. بنابراین، با توجه به اینکه محصولات حاوی فلوراید به مقدار کم مصرف می‌شوند، احتمال دریافت بیش از حد فلوراید و سمی شدن آن در مصارف خانگی بسیار کم است.
نتیجه گیری
به طور کلی، فلوراید تراپی به عنوان یک روش اساسی در حفظ سلامت دهان و دندان‌ها، اهمیت زیادی دارد و با رعایت دستورالعمل‌ها و مشورت با دندانپزشک، می‌تواند به بهبود کلیت وضعیت دندان‌ها و جلوگیری از بروز مشکلات دندانی کمک کند.
فلوراید تراپی در کلینیک دکتر زهرا شمسایی با کادر مجرب انجام می‌شود.