شکر، خوشمزه و اعتیادآور که دارای جنبه‌هایی دیگر نیز هست. زمانی که از آبمیوه می‌نوشید یا یک دسر خوشمزه می‌خورید، احتمالاً به اثرات منفی شکر بر دندان‌هایتان فکر نمی‌کنید. اما در واقع، شکر اگر به درستی مصرف نشود، ممکن است به دندان‌ها و سلامت دهان شما آسیب برساند. وقتی که شکر برای مدت طولانی در دهان باقی می‌ماند، آسیب بیشتری به دندان‌ها می‌زند. حفظ سلامت دندان‌ها در کنار مصرف غذاهای مورد علاقه رعایت اصول مراقبت از دندان‌ها اهمیت دارد. در اینجا ما به بررسی تأثیر شکر بر دندان‌ها و راه‌های موثری برای مراقبت از دهان و دندان می‌پردازیم، تا بتوانید از خواسته‌های خود لذت ببرید بدون آنکه به سلامت دندان‌هایتان آسیب برسانید.
چگونه قند باعث از بین رفتن دندان می‌شود؟
زمانی که غذاهایی که حاوی شکر هستند مصرف می‌کنیم، یکی از عواملی که شکر می‌تواند بر دندان‌های ما تأثیر بگذارد، ترکیب آن با بزاق و باکتری‌ها است. این ترکیب می‌تواند یک لایه چسبناک به نام پلاک را شکل دهد که می‌تواند مینای دندان را نرم کند و حتی باعث فرسایش مینای دندان و ورود آسیب به عاج و پالپ شود و در نتیجه باعث ایجاد حفره می‌شود. همچنین، پلاک ممکن است لثه‌ها را تحریک کرده و باعث التهاب و بیماری لثه شود.
در صورتی که بیماری لثه درمان نشود، ممکن است به پریودنتیت، که یک وضعیت جدی‌تر است، تبدیل شود. بیماری که در ابتدا به طور خفیف و قابل درمان به نظر می‌رسید، ممکن است به مشکلات جدی‌تری برای لثه و دندان منجر شود. کنترل مصرف قند و اعمال بهترین روش‌های مراقبت از دندان‌ها در مقابل قند و پلاک، می‌تواند تفاوت مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان ایجاد کند.
چگونه از دندان‌های خود در برابر قند محافظت کنیم؟
مراقبت از دندان‌ها در برابر اثرات قندها می‌تواند از طریق رعایت بهداشت دهان و دندان و مصرف متعادل غذاهای شیرین، انجام شود.
استفاده منظم از مسواک و نخ دندان یکی از روش‌های موثر برای مقابله با اثرات پلاک بر دندان‌هاست. اما باید توجه داشت که مسواک زدن فوری بعد از مصرف قند، بهترین زمان نیست، زیرا قند در لحظه تماس با دندان‌ها بیشترین تأثیر را دارد و می‌تواند مینای دندان را تا یک ساعت پس از مصرف نرم کند. بنابراین، پس از مصرف قند، پیشنهاد می‌شود آب بنوشید و دهان خود را از قند پاک کرده و حداقل یک ساعت صبر کنید، سپس دندان‌های خود را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
تمامی انواع قندها مشکلات مشابهی ایجاد نمی‌کنند، برخی از آنها مخرب‌تر از دیگران هستند. اجتناب از مصرف غذاهای شیرین چسبناک و نوشیدنی‌های حاوی مقادیر زیادی قند و اسید، به محافظت از دندان‌ها کمک زیادی می‌کند. مصرف نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه‌ها و انرژی‌زاها باعث تشدید تأثیرات قند بر دندان‌ها می‌شود، بنابراین بهتر است از مصرف آنها اجتناب کنید.
بهترین راه برای مقابله با تأثیرات قند بر دندان‌ها، مراجعه منظم به دندانپزشک است، تا پلاک را از بین ببرد و مشکلاتی مانند حفره و بیماری‌های لثه را به موقع شناسایی و درمان کند.
چرا شکر برای دندان‌های شما مضر است؟
در دهان، تعداد زیادی باکتری وجود دارد که بخشی از آنها مفید و بخشی مضر هستند. باکتری‌های مضر، به طور واقعی عاشق شکر هستند و پس از مصرف غذا، روی دندان‌ها قرار می‌گیرند. آنها از قند تغذیه می‌کنند و اسیدهایی ترشح می‌کنند که به مینای دندان (لایه‌ی بیرونی) حمله می‌کند.
این اسیدها می‌توانند روی دندان سوراخی ایجاد کنند که ممکن است باعث درد شدید یا از دست رفتن دندان شود. اگر دندان به حدی پوسیده شود که آبسه ایجاد کند، ممکن است نیاز به خارج کردن آن باشد. پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌تواند به از دست دادن دندان‌ها، جابجایی آنها در دهان برای پر کردن شکاف‌ها و دیگر مشکلات منجر شود.
اگر شکر مصرف می‌کنید و دندان‌های خود را مسواک نمی‌زنید، شکر با بزاق ترکیب شده و پلاکی روی دندان‌ها شکل می‌گیرد. این تجمع با گذر زمان می‌تواند منجر به پوسیدگی یا از دست رفتن دندان شود و به طور قابل ملاحظه‌ای سلامت دهان و دندان را تخلیه کند. بنابراین پس از مصرف شکر، بهتر است به سرعت دندان‌های خود را مسواک بزنید تا از این آسیب‌ها محافظت کنید.
از چه غذاها یا نوشیدنی‌های قندی باید اجتناب کنید؟
به دلیل آسیبی که قندهای اضافی به دندان‌ها وارد می‌کنند، توصیه می‌شود از مصرف برخی مواد غذایی که می‌توانند به دندان‌ها آسیب برسانند، پرهیز کنید. نوشیدنی‌های شیرین مثل آبمیوه، نوشابه و نوشیدنی‌های الکلی ممکن است ضرر زیادی به دندان‌ها وارد کنند. همچنین توصیه می‌شود از مصرف بیش از حد دسرها و غذاهایی که شامل مقدار زیادی قند هستند، خودداری کنید.
آیا جایگزین‌های شکر و مواد قندی برای سلامت دندان مناسب هستند؟
جایگزین‌های قند به آرامی در میان مصرف‌کنندگان روزانه مورد توجه قرار گرفته‌اند، اما آیا این جایگزین‌ها برای دندان‌ها هم مضرند؟ به عبارت دیگر، آیا جایگزین‌های قند همانند شکر برای دندان‌ها آسیب زننده‌اند؟ پاسخ این است که اگرچه جایگزین‌های قند به اندازه شکر برای دندان‌ها ضرر نمی‌بارند، اما از لحاظ سلامت دندان‌ها نیز مفید نیستند.
بسیاری از جایگزین‌های قند در بازار، حاوی اسیدهای خاصی هستند که ممکن است باعث ایجاد حفره، پوسیدگی دندان و حتی از دست رفتن دندان شوند. همچنین مصرف بیش از حد این جایگزین‌ها می‌تواند منجر به آسیب‌هایی مانند ضعف مینای دندان شود. بنابراین، در حالی که شکر برای سلامت دندان‌ها مضر است، لازم است از مصرف بیش از حد هر نوع قندی نیز پرهیز کرد.
آیا قند روی لثه شما تأثیر می‌گذارد؟
تأثیرات مضر شکر بر دندان‌ها موضوعی است که زیاد درباره آن صحبت شده است، اما اغلب به تأثیری که ممکن است بر لثه‌ها داشته باشد، توجه نشده است. لثه‌ها از دندان‌ها حمایت می‌کنند و برای حفظ بهداشت دهان بسیار اساسی هستند. همانطور که مصرف قند برای دندان‌ها مضر است، برای لثه‌ها نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند، اما عامل اصلی این مشکلات خود قند نیست.
مصرف بیش از حد قند که باعث افزایش باکتری می‌شود، می‌تواند عامل ایجاد بیماری‌های لثه و حفره باشد. پس از مدتی، ممکن است لثه‌ها به شدت التهاب و تحریک شوند. برای جلوگیری از این مشکلات، اهمیت دارد که تا حد امکان از مصرف شکر اضافی خودداری کرده و بعد از مصرف، دهان خود را مسواک زده و شستشو دهید.
قند چگونه روی دندان‌های شیری کودکان تأثیر می‌گذارد؟
بعضی مطالعات نشان داده‌اند که کودکان در طی دوران رشد، تمایل بیشتری به مصرف قند دارند. علاوه بر این، کودکان در مقایسه با بزرگسالان سطوح بالاتری از هوس به شکر و نمک دارند. اما تنها به این دلیل که آنها به این غذاها تمایل دارند، به معنای این نیست که برای آنها یا دندان‌هایشان مفید باشد. همانطور که شکر برای دندان‌های بزرگان آسیب‌زا است، برای دندان‌های کودکان نیز مضر است.
مینای دندان‌های بزرگسالان سخت شده و مقاومت بیشتری دارد، اما مینای دندان‌های شیری بسیار نرم است، به همین دلیل در معرض بیشتری از پوسیدگی قرار می‌گیرند. اگر کودک شما مقدار زیادی شکر مصرف کند، احتمال بروز حفره در دندان‌هایش بیشتر است. محدود کردن مصرف قند و اطمینان حاصل کردن از مسواک زدن کودک پس از مصرف، اقدامات بهتری برای حفظ سلامت دهان کودکان است.
برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از مصرف مواد قندی روی دندان چه کاری می‌توانید انجام دهید؟
از آنجایی که مصرف شکر برای دندان‌های شما ضرر زیادی دارد، باید تمام تلاش خود را برای محافظت از آنها در برابر آسیب‌های ناشی از تأثیر قند بر دندان‌ها انجام دهید. اولین موردی که باید به آن توجه کنید، محدود کردن مصرف میان وعده است. هنگام مصرف میان وعده، تلاش کنید از آنهایی که حاوی کمترین مقدار شکر هستند استفاده کنید. به عنوان مثال، به جای خوردن انواع آب‌نبات‌های چسبنده، می‌توانید به میان وعده‌هایی مانند چوب شور یا سبزیجات روی بیاورید. اگر هوس به شکر دارید، توصیه می‌شود شکلات تلخ را امتحان کنید، زیرا حاوی کمترین مقدار شکر نسبت به شکلات شیری است و ممکن است از چسبیدن باکتری‌ها به دندان‌هایتان جلوگیری کند.
همچنین پس از مصرف شکر، شستشوی دهان با آب می‌تواند به شما کمک کند تا باکتری‌های باقی‌مانده را از بین ببرید. و در آخر، یکی از اقدامات مهم برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از مصرف قند، مسواک زدن دندان‌ها پس از آن است. پس از هر وعده غذایی، به مدت حداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه صبر کنید تا مینای دندان‌هایتان دوباره به حالت طبیعی برگردد، سپس به مدت دو دقیقه دندان‌هایتان را مسواک بزنید تا تمام باکتری‌های مضر از بین بروند.
روش‌های به حداقل رساندن تاثیر قند روی دندان
مواد قندهای مختلف در بسیاری از غذاهای مورد مصرف ما وجود دارند، بنابراین حذف کامل آنها از رژیم غذایی به‌طور کامل دشوار است. اما راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش تأثیرات قندها بر روی دندان‌های خود انجام دهید.
بزاق و تعادل اسیدیته دهان:
دهان شما به‌طور طبیعی همیشه در تلاش برای حفظ تعادل اسیدیته است. در حالی که اسیدهای موجود در قندها و باکتری‌ها به مینای دندان شما حمله می‌کنند، بزاق شما در ترمیم مجدد مینای دندان نقش دارد. بزاق حاوی فسفات و کلسیم است که به ترمیم مینای دندان کمک می‌کند.
فلوراید:
فلوراید که در خمیر دندان وجود دارد، یکی از مواد معدنی ضروری است که به ترمیم دندان‌ها کمک می‌کند. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید بعد از هر وعده غذایی یکی از روش‌های مقابله با اسیدیته باکتری‌ها و قندها است. این روش راه‌های فرآیند را کند می‌کند. همچنین، معاینات دوره‌ای و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها نیز در کاهش پوسیدگی دندان و التهاب لثه موثر است.
کاهش مصرف قند:
به حداقل رساندن میزان مصرف قند در رژیم غذایی، راه دیگری برای کمک به فرآیند معدن‌سازی طبیعی دندان است. با کمتر کردن مصرف شکر، بزاق دهان و خمیر دندان حاوی فلوراید عملکرد بهتری در جلوگیری از پوسیدگی دندان دارند.
نتیجه گیری
بهترین روش برای حفظ سلامت دندان‌های خود، استمرار در جرم‌گیری و بازدیدهای منظم از دندانپزشک متخصص است. در کلینیک دکتر زهرا شمسایی، تیم متخصصان آماده است تا به شما در رفع مشکلات دهان و دندان کمک کند. اگرچه میدانیم که شکر برای دندان‌ها مضر است، اما حذف کامل آن از رژیم غذایی امری غیر واقعی به نظر می‌رسد. با این حال، با انجام چکاپ‌های منظم و جرم گیری سالانه می‌توانید از آسیب‌های ناشی از تأثیر قند بر روی دندان‌ها پیشگیری کنید.