همه چیز درباره دندانپزشکی کودکان

در زمینه دندانپزشکی، به‌منظور ارائه درمان‌های تخصصی، چندین حوزه تخصصی وجود دارد. به‌عنوان مثال، برای اصلاح ناهمواری‌های دندانی، ارتودنسی به‌کار می‌رود. همچنین، برای درمان مسائل مرتبط با ریشه دندان، تخصص اندودانسی ( Endodentic ) یا ریشه‌درمانی وجود دارد. همچنین، برای مدیریت مشکلات دندانپزشکی در کودکان، شاخه‌ای ویژه به نام “دندانپزشکی کودکان” وجود دارد. این مقاله به‌طور جامع به بررسی تمامی اقدامات و درمان‌هایی که یک متخصص دندانپزشک کودکان و اطفال برای درمان کودکان شما انجام می‌دهد، می‌پردازد.

دندانپزشکی کودکان چیست؟

دندانپزشکی کودکان به عنوان یک رشته تخصصی در زمینه دندانپزشکی، به حفظ سلامت دهان و دندان و مراقبت از نوزادان، کودکان و نوجوانان متمرکز است. این شاخه از دندانپزشکی شامل فعالیت‌های پیشگیری، تشخیص و درمان مسائل دندانی خاص این گروه سنی می‌شود. دندانپزشکان کودکان، با آموزش‌های اضافی ویژه، به طور فعال‌تر از دندانپزشکان عمومی آموزش می‌بینند تا در مدیریت نیازها و رفتارهای دندانی منحصر به فرد کودکان مهارت کسب کنند.

دندانپزشکی اطفال ارائه یک طیف گسترده از خدمات را شامل می‌شود، از جمله معاینات دوره‌ای دندانپزشکی، مراقبت‌های پیشگیرانه مانند جرم‌گیری، فلوراید درمانی، و سیلانت‌ها، تشخیص و درمان زودهنگام پوسیدگی دندان، مدیریت اورژانس‌های دندانی، راهنمایی در مورد اقدامات بهداشت دهان و دندان، ارزیابی ارتودنسی، و آموزش تغذیه و عادات بهداشت دهان و دندان.

عدم مراقبت مناسب از دندان‌ها، ممکن است باعث بروز پوسیدگی‌های دهانی و بیماری‌هایی شود که می‌تواند عوارض و دردهای طولانی‌مدت را برای کودکان ایجاد کند. امروزه، پوسیدگی دندانی و بیماری‌های عفونی در اطفال و کودکان پنج برابر بیشتر از بیماری آسم و هفت برابر بیشتر از تب‌های یونجه شایع است.

همچنین، دندانپزشکان اطفال نقش مهمی در مدیریت اضطراب‌های دندانی کودکان و ایجاد یک تجربه دندانپزشکی راحت و مثبت دارند. آن‌ها اغلب از تکنیک‌های دوستدار کودک، استراتژی‌های مدیریت رفتار و فضای دلپذیر استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که کودکان در طول ویزیت‌های دندانپزشکی احساس آسایش می‌کنند.

اهمیت مراقبت از دندان‌ های کودکان

بر خلاف اعتقاد عموم مردم، مراقبت از دندان‌های شیری و حفظ سلامت آن‌ها تأثیر بسیار زیادی بر بهبود وضعیت و سلامت دندان‌های دائمی دارد. مراجعه به دندانپزشک کودکان در دوران کودکی، یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه و درمانی است.

متأسفانه، نادیده گرفتن بهداشت دندان‌های شیری می‌تواند منجر به رشد نامناسب و غیراصولی دندان‌های دائمی شود. همچنین، این امر می‌تواند خطر ابتلا به پوسیدگی و بیماری‌های دهانی و دندانی را در بزرگسالی افزایش دهد. اگر به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید، او با انجام معاینات لازم، به شما و کودکتان توصیه‌های ضروری را ارائه خواهد کرد:

• از دادن غذا به کودکان خود با قاشق دهانی خودداری کنید؛ زیرا بزاق شما می‌تواند یکی از عوامل ایجاد پوسیدگی دندان‌های آن‌ها باشد.
•  حذف باقیمانده غذا از دهان کودکان بسیار مهم است؛ بنابراین، با استفاده از دستمال و شستن دست‌های خود، مطمئن شوید که دهان کودکان از باقیمانده‌های غذا پاک می‌شود.

یک کلینیک دندانپزشکی کودکان دقیقا چه خدماتی را ارائه می کند؟

در ادامه، به برخی از مهم‌ترین خدماتی که بهترین کلینیک‌های دندانپزشکی کودکان و اطفال ارائه می‌دهند، اشاره می‌کنیم:

آموزش تخصصی مسواک زدن و نحوه مراقبت از دندان ها به کودکان

آموزش مسواک‌زدن به کودکان، راه‌هایی برای آماده‌سازی کودک در سنین مختلف برای استفاده از مسواک، تشویق کودک به مراقبت از دندان‌هایش، انتخاب مسواک و خمیر دندان مناسب و… بررسی می‌شود.

مراقبت های پیشگیرانه

در کلینیک‌های دندانپزشکی، مراقبت‌هایی از جمله استفاده از محصولات تمیزکننده، به‌ویژه فلوراید، و توصیه‌های مربوط به تغذیه و رژیم غذایی ارائه می‌شود. آشنایی با فلوراید تراپی اطفال، خمیر دندان‌های حاوی فلوراید، ژل‌ها و دهان‌شویه‌های حاوی فلوراید و آدامس‌های فلوراید دار و… به مراجعان آموزش داده می‌شود.

تشخیص زود هنگام حفره دندانی

حفره‌های دندانی نشانگر پوسیدگی در دندان هستند که به وجود می‌آیند. علامت اصلی حفره دندان، سوراخ در دندان است، اما گاهی این مشکل ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای همراه باشد. بنابراین، تشخیص به موقع می‌تواند از وقوع مشکلات بیشتر جلوگیری کند.

مشاوره دندانپزشکی کودکان

در کلینیک‌های تخصصی دندانپزشکی کودکان، مشاوره‌های مختلفی ارائه می‌شود، از جمله:

• مشاوره درباره عادت‌های نوزادان و کودکان مرتبط با استفاده از پستانک و انگشت‌شصت
• تشخیص شرایط دهان و دندان به منظور مقابله با بیماری‌هایی مانند دیابت، نقص مادرزادی قلب، آسم، تب یونجه و اختلالات بیش‌فعالی
• مراقبت از آسیب‌های دندانپزشکی مانند شکستگی یا جابجایی دندان‌ها
• و…

درمان پوسیدگی دندان در کودکان

بعد مدت زمان شش ماه پس از رویش اولین دندان کودک، به منظور معاینه، دریافت اطلاعات و مشاوره‌های بهداشتی مناسب، نوزاد خود را به دندانپزشکی متخصص کودکان ببرید. هنگامی که دندان‌های نوزادتان در حال رشد هستند تا حدود ۱.۵ سالگی، شب‌ها قبل از خواب از یک پارچه یا گاز استریل یا مسواک‌های انگشتی برای تمیز کردن آن‌ها استفاده کنید. اگر کودک عادت کرده به شیرخوردن مکرر، سعی کنید به تدریج تعداد دفعات شیرخوردن را کاهش دهید و بعد از هربار شیرخوردن، به کودک آب بدهید تا اضافات شیر از روی دندان‌ها پاک شود. همچنین، برنامه‌زمانی منظمی برای وعده‌های غذایی اصلی کودک و همچنین میان‌وعده‌ها طراحی کنید و تعداد میان‌وعده‌ها را به حداقل برسانید.

پر کردن دندان در کودکان

پرکردن دندان‌ها از معمول‌ترین روش‌های ترمیم دندان است و می‌توان آن را بر روی دندان‌های شیری و دائمی کودکان انجام داد.

دندان‌ها ممکن است به دلیل پوسیدگی، شکستگی و یا بعد از عصب‌کشی پر شوند.

پرکردن دندان را می‌توان با سه روش انجام داد: پرکردن دندان‌ها با متد کامپوزیتی، پرکردن با مواد سفیدرنگ و پرکردن دندان با آمالگام. مواد کامپوزیتی دارای زیبایی بیشتری هستند در حالی که آمالگام بسیار قوی‌تر است.

طی مراحل اولیه بی‌حس کردن دندان، ممکن است کودک احساس کند که آب سرد روی دندان او اسپری می‌شود و سپس فشار کوچکی را احساس می‌کند. اما در کل، فرآیند پرکردن دندان تقریباً سریع و بدون درد انجام می‌شود.

عصب کشی دندان کودکان

تجربه مواجهه با اولین دندان کودک، پس از پشت سر گذاشتن تمامی بدخلقی‌ها و بی‌اشتهایی‌ها و شب‌ بیداری‌های او، برای همه پدر و مادران زیبا و دلنشین است. اما از همه مهم‌تر، مسئولیت‌های جدیدی که برای والدین به همراه دارد، است. اگر متوجه شدید که کودک دندان‌ درد دارد و بی‌قراری می‌کند و مصرف مسکن و داروهای بی‌حسی هم اثری روی دندان کودک ندارد، معمولاً این موضوع نشان‌دهنده مشکل در عصب دندان است و بهتر است به زودی به کلینیک دندانپزشکی کودکان مراجعه شود.

در صورتی که دندان‌های شیری صدمه ببینند یا پوسیدگی به ریشه آن‌ها پیشرفت کند، معمولاً عمل عصب‌کشی انجام می‌شود. هدف اصلی از عصب‌کشی دندان شیری، حفظ دندان، استخوان و بافت لثه اطراف آن است. در این روش درمانی، دندان و منطقه اطراف آن بی حسی موضعی می‌شوند تا کودک هنگام درمان کمترین درد را تجربه کند.

به دلیل عدم ایجاد برش در درمان ریشه دندان، نیازی به نگرانی درباره مسواک زدن و استفاده از نخ پس از عصب‌کشی نیست. کودک می‌تواند به طور معمول مسواک بزند و از نخ استفاده کند.

درمان دندانپزشکی کودکان با بیهوشی و آرام بخشی

متخصصین کلینیک دندانپزشکی اطفال ممکن است برای کاهش استرس کودکان و ایجاد یک محیط آرام و دلنشین، نیاز به استفاده از بیهوشی داشته باشند.

سن کودک، مشکلات جسمی و ذهنی، و یا اضطراب‌های شدید و غیر قابل کنترل ناشی از صداها و فشارهایی که از تجهیزات دندانپزشکی یا کارهای دندانپزشکی حس می‌شود، می‌تواند بر کودکان اثر گذار باشد و آن‌ها را ناراحت و نگران کند. این ترس می‌تواند باعث عدم همکاری کودکان در مراحل درمان شود و در نتیجه، درمان ممکن است ناقص و کم کیفیت باشد.

بنابراین، توصیه می‌شود که درمان‌هایی که زیر نظر تخصصی‌های کلینیک دندانپزشکی اطفال صورت می‌گیرد، تحت شرایط بیهوشی  انجام شود.

پیشگیری و ترک عاداتی که دندان های کودکان را خراب میکند

بعضی از عادات مضری که ممکن است به سلامت دندان‌های کودک آسیب برساند، شامل:

مکیدن انگشتان

بیشتر کودکان پس از رشد دندان‌های دائمی، عادت می‌کنند انگشتان خود را مکیده یا به آن‌ها فشار بیاورند. این عادت می‌تواند منجر به لق شدن و انحراف دندان‌های کودک از موقعیت اصلی آن‌ها بشود.

دندان قروچه

ساییدن دندان‌ها به یکدیگر یا دندان قروچه، ناشی از فشار عصبی و مشکلات خواب می‌تواند باشد. از طرفی، از جویدن غذاهای سفت در طول روز خودداری کردن، می‌تواند به کاهش درد دندان و جلوگیری از آسیب ناشی از دندان قروچه کمک کند.

جویدن ناخن

وقتی مشاهده می‌کنید که کودک ناخن یا هر چیز دیگری را می‌جود، بهتر است به جای آن، آدامس‌های بدون قند را به او بدهید. آدامس‌های بدون قند منجر به ترشح زیاد بزاق دهان می‌شوند و از بوی بد دهان و پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کنند.

سخت مسواک زدن

مسواک زدن جزء روش‌های حفظ بهداشت دهان و دندان است، اما باید به‌طور ملایم  نه سفت و محکم انجام شود. مسواک زدن با فشار زیاد می‌تواند منجر به خراشیدگی مینای دندان، تحریک لثه‌ها، حساسیت دندان‌ها در برابر سرما و گرما، و حتی ایجاد سوراخ در دندان‌ها شود.

بهترین سن مراجعه کودک به دندانپزشکی کودکان

توجه به سن فرزند در مراجعه به دندانپزشکی بسیار اهمیت دارد. از آنجایی که دندان‌های شیری تقریباً از ۴ تا ۱۸ ماهگی رشد می‌کنند و معمولاً تا ۲ تا ۳ سالگی یک دسته کامل بیست دندان شیری رشد می‌کند، از روزی که اولین دندان کودک می‌روید، وظیفه والدین برای حفاظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی آغاز می‌شود. از همین زمان شروع می‌شود که دندان‌های کودک باید مرتب شسته شوند و همچنین با دندانپزشکان اطفال آشنا شوند.

دندان‌های شیری از جمله  دندان دائمی نیستند و بعد از ۶ سالگی شروع به لق شدن می‌کنند. اما نکته مهم این است که این دندان‌ها مانند دندان‌های دائمی اهمیت زیادی دارند و در رشد دندان‌های دائمی تأثیرگذارند. اگر به طور منظم به دندانپزشک اطفال مراجعه نشود، احتمال تشکیل پلاک در این شیارها و فواصل دندانی وجود دارد. عدم رسیدگی ممکن است منجر به مشکلات متعددی مانند عفونت دندان و التهاب لثه شود که ممکن است منجر به نتایج جبران‌ناپذیری شود.

اهمیت محیط کلینیک دندانپزشکی اطفال در درمان کودک

امروزه دندانپزشکی کودکان به گونه‌ای از اهمیت برخوردار است که در تمامی شهرهای کشور می‌توانیم کلینیک‌هایی با این عنوان را ببینیم. ممکن است این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا نیاز است کلینیک‌های دندانپزشکی کودکان به صورت جداگانه ایجاد شوند؟

در پاسخ باید گفت که با توجه به حساسیت روحی کودکان، ضروری است که محیط این کلینیک‌ها به طور خاص و مناسب برای کودکان طراحی شود تا آن‌ها با اطمینان در این فضاها حضور یابند. البته این موضوع به این معنا نیست که نمی‌توان در یک مکان همزمان دو بخش را داشت؛ برخی از کلینیک‌ها یک بخش را به دندانپزشکی کودکان اختصاص می‌دهند و بخش‌های دیگر را به ارائه سایر خدمات دندانپزشکی اختصاص می‌دهند.

نتیجه گیری

دندانپزشک اطفال به طور خاص بر مراقبت از دندان‌های کودکان از نوزادی تا نوجوانی و همچنین بزرگسالان با نیازهای ویژه تمرکز دارد. این درمان می‌تواند شامل پیشگیری و درمان بیماری‌های دهان، دندان، لثه و همچنین مداخله زودهنگام در طول رشد دندان‌ها برای جلوگیری از مشکلات بیشتر در آینده باشد.

علاوه بر مراجعه به دندانپزشکی اطفال، رعایت بهداشت در منزل نیز مهم است. اگر می‌خواهید بهترین دندانپزشک اطفال را داشته باشید، حتما به کلینیک دندانپزشکی دکتر زهرا شمسایی مراجعه کنید. متخصصان با تجربه این کلینیک تجربه‌ای خوشایند از دندانپزشکی را به کودکان شما هدیه می‌دهند.